Scalpels: Hoe gebruik je scalpelmesjes en welke soorten zijn er?

1. Wat is een scalpel?
2. Welke soorten scalpelmesjes zijn er?
3. Verschillende verpakkingen scalpelmesjes
4. Gebruik en verwijderen van een scalpelmesje

Wat is een scalpel?

Een scalpel is een veelgebruikt medisch hulpmiddel. Het is een klein mesje met één scherpe zijde, waarmee je zeer nauwkeurig weefsel of ander materiaal kan doorsnijden. 

Een scalpel bestaat uit twee onderdelen: een handvat (of heft) en een scalpelmesje. Het mesje kan verschillende vormen hebben. Omdat het bij scalpelmesjes meestal van belang is dat deze zeer scherp zijn, worden ze vaak al na één keer of enkele keren snijden vervangen. 

Maar niet alleen in de medische wereld wordt er gebruik gemaakt van scalpelmesjes, ook veel andere doelgroepen zijn gebaat bij een zeer scherp, nauwkeurig snijdend mes. 

Welke soorten scalpelmesjes zijn er?

Er zijn veel verschillende modellen die worden aangeduid met een nummer. Elk nummer verschilt van vorm en grootte. De meest gebruikte mesjes zijn nummers 9 t/m 26. Let bij de aanschaf van scalpels goed op welk handvat geschikt is voor het type scalpelmesje dat je wilt kopen.

De kleinere scalpelmesjes met de nummers 9 tot 18 passen op een standaard scalpelheft 3 terwijl de grotere mesjes (vanaf model 18) uitsluitend passen op standaard scalpelheft 4. Zowel de mesjes als de heften zijn er van verschillende merken. Daarnaast zijn er ook fijne handvatten beschikbaar. Deze zijn rond en hier wordt het mesje tussen geschoven in plaats van op geklikt. 

Een specialistisch chirurgisch mesje is de Stitch Cutter. Dit mesje is speciaal ontworpen voor het doorsnijden van hechtingen, zonder de huid te beschadigen. Het zijn steriele mesjes die zonder handvat gebruikt kunnen worden. 

Verschillende verpakkingen scalpelmesjes

Tegenwoordig wordt vanwege hygiëne en gemak veel gekozen voor steriel (per stuk) verpakte scalpelmesjes. Als het niet nodig is om steriel te werken, is het soms voordeliger om de niet steriele variant te kiezen waarbij de mesjes per 5 stuks in een verpakking zitten. 

Ook zijn er van verschillende merken scalpels met handvat, bestaande uit een plastic heft met daarop  een mesje van een bepaald type. Deze scalpels worden steriel geleverd en zijn direct klaar voor gebruik.

Gebruik en verwijderen van een scalpelmesje

Om het mesje op een regulier heft (nr. 3 of 4) te plaatsen, moet het mesje uit de verpakking worden gehaald en voorzichtig van boven naar onder op het heft worden geschoven, tot het vast 'klikt'. Doe dit voorzichtig en gebruik de verpakking om het mesje aan de botte zijde vast te pakken. Ook kan je een fijne tang gebruiken om het mesje vast te houden en op deze manier op het handvat te plaatsen. Door de schuine zijde op zowel het handvat als op het mesje, kan dit maar op één manier.

Bij een fijn (chirurgisch) handvat is er een inkeping in het midden van het heft, waar het scalpelmesje in geklemd kan worden. 

Als je het mesje na gebruik wil verwijderen, gebruik hiervoor dan bij voorkeur een speciale scalpelverwijderaar of mescontainer. Ook met een tang kan het mesje er voorzichtig afgehaald worden. De mesjes zijn na gebruik nog steeds zeer scherp en kunnen niet bij het reguliere afval worden gegooid. Bij voorkeur in een mescontainer of naaldcontainer, maar in ieder geval afgesloten zodat er geen ongelukken kunnen gebeuren.